2024 Yıllık Bülteni

Piyasanın Faaliyete Geçtiğinden Bu Yana 248,6 Milyar TL’lik İşlem Hacmi Kaydedildi

Türkiye Ürün İhtisas Borsası (TÜRİB) tarafından 26 Temmuz 2019 tarihinde faaliyete geçirilen Elektronik Ürün Senedi (ELÜS) Piyasası’nda 2024 yılında 200 binin üzerinde işlemde 7,4 milyon ton ve 66,6 milyar TL’lik hacim oluştu. Böylece faaliyete geçmesinden bu yana TÜRİB’de 239 binin üzerinde kayıtlı yatırımcı ile 1,2 milyonun üzerinde işlemde 47,4 milyon ton ve 248,6 milyar TL’lik hacim oluştu.

ELÜS, lisanslı depolarda uzun süreli saklanabilen tarım ürünlerini temsilen çıkarılan elektronik belgedir. Tarım ürünlerini temsil eden ELÜSler sadece TÜRİB’de işlem görebilmektedir. TÜRİB ELÜS Piyasası’nda ağırlıklı olarak arpa, buğday ve mısır gibi hububat ürünleri işlem görmektedir. Bu ürünlerin yanı sıra Antep fıstığı, baklagiller, fındık, kuru kayısı, pamuk, zeytin ve yağlı tohumlar gibi ELÜS ihracı yapılmış 17 farklı ürün işlem görebilmektedir.

ELÜS’ün temsil ettiği ürünlerin saklandığı lisanslı depolar, ürün borsacılığının temel unsurlarından birisidir. 225 lisanslı depo işletmesi 49 il, 144 ilçe, 306 farklı lokasyonda 12,2 milyon ton saklama kapasitesi ile hizmet vermektedir. TÜRİB faaliyete geçtiğinde 4 milyon tonun üzerinde olan saklama kapasitesi 5 yılda 3 kat artmıştır. Lisanslı depolar Türkiye hububat rekoltesinin yaklaşık %30’una yakın saklama kapasitesine ulaşmış durumdadır. Orta vadede bu kapasitenin 18 milyon tona ulaşması hedeflenmektedir.

Tarımın Nabzı, Çiftçinin ve Yatırımcının Pusulası “TÜRİB Tarımsal Ürün Endeksleri”

TÜRİB Tarımsal Ürün Endeksleri sektörün nabzını tutuyor. 14 Temmuz 2021 tarihinde yayımına başlanan arpa, buğday, mısır ve hububat fiyat endeksleri ile Türkiye’de tarım ürünlerine yönelik piyasaların ana yönü izlenebilmektedir.

TÜRİB Tarımsal Ürün Endeksleri finansal enstrüman ihraçlarında karşılaştırma ölçütü olarak kullanılabilmektedir. Bu kapsamda, Borsamız tarafından yayımlanan, ELÜS Piyasası ekmeklik buğday, ELÜS işlemleri üzerine hesaplanan Buğday Ekmeklik Fiyat Endeksinin kullanıldığı Türkiye’nin ilk kira sertifikası (sukuk) ihracı, Kalkınma Yatırım Varlık Kiralama A.Ş. tarafından 15.02.2024 tarihinde gerçekleştirildi. Tarfin Tarım A.Ş.’nin fon kullanıcısı olduğu işlemde, Türkiye Kalkınma ve Yatırım Bankası A.Ş. finansal danışman, Vakıf Katılım Bankası A.Ş. satış aracısı ve İSFA İslami Finans Danışmanlık Tic. Ltd. Şti. de danışma komitesi olarak yer aldı.  Bu adım çiftçiler için finansman kaynaklarında önemli bir yenilik olarak kaydedilirken, aynı zamanda Türkiye finans piyasasında TÜRİB tarafından yayımlanan TÜRİB Ekmeklik Buğday Fiyat Endeksi’ni temel alan varlığa dayalı menkul kıymet (VDMK) ihracından sonra piyasadaki ikinci finansal ürünü kazandırdı.

Borsamız, tarım piyasasında sağlıklı ve gerçekçi fiyat oluşumunu sağlayan etkin bir işlem platformu yaratma misyonunu yerine getirmeye devam ederek tarım ekosisteminin şekillenmesinde önemli bir fonksiyon üstlenmektedir. Borsamızda oluşan fiyatlar, çiftçinin finansmana erişimine, tarım sektörünün istikrarlı büyümesine ve sürdürülebilirliğine ve sektörde yaşanan değişime katkı sağlayarak tarım emtiasına dayalı finansal araçların gelişimi için önemli bir zemin oluşturmaktadır.

TÜRİB Ar-Ge Merkezi Tarım Sektörünün Finansallaşması ve Finansmana Erişiminde Kapsayıcı ve Yenilikçi Çözümler Sunuyor

TÜRİB Ar-Ge Merkezi tarafından yürütülmekte olan TÜRİB Teknolojik Dönüşüm Projesi kapsamında tarım piyasasında yerli ve milli borsacılık çözümü olan TÜRİB İşlem Sistemi (TÜRİS) ülkemize kazandırılmıştır. Ürün piyasası aracı kurumlarının (ÜPAK) işlemlere aracılık edeceği bu sisteme 2025 yılı başında geçilecektir. Buna ilişkin gerekli mevzuat altyapısı 2024 yılında tamamlanmıştır. Devreye alınacak TÜRİS platformu üzerinden ELÜS’e ve ürün fiyat endekslerine dayalı vadeli işlem sözleşmelerini işleme açmak için çalışmalar 2024 yılı sonunda ivme kazanmış olup, 2025 yılı son çeyreğinde devreye alınması hedeflenmektedir.

TÜRİB ELÜS Piyasası’nda gerçekleşen işlemlerin güven, serbest rekabet ve istikrar içinde gerçekleşmesinin güvence altına alınması amacıyla; makul bir ekonomik veya finansal gerekçeyle açıklanamayan, piyasanın güven, açıklık ve istikrar içinde çalışmasını bozacak nitelikteki eylemleri tespit için Borsamızca çeşitli piyasa izleme ve gözetim faaliyetleri yürütülmektedir. Piyasa izleme ve gözetim faaliyetlerinin yapay zeka destekli bir sisteme geçirilmesi amacıyla yürütülen ve TÜBİTAK’ın “1005-Ulusal Yeni Fikirler ve Ürünler Araştırma Destek Programı” kapsamında desteklenen Yapay Zeka Destekli Piyasa Gözetim Projesi başarıyla tamamlanmış ve Algoritmik Tespit ve İzleme Platformu (ATİP) aracılı sisteme entegre edilmiştir. 2025 yılında vadeli işlem piyasasına entegrasyon çalışmaları yürütülecektir.